Delikatne, sprężyste, miękkie i wykwintne w smaku - kluski śląskie to prawdziwy skarb polskiej kuchni regionalnej. Nic dziwnego, że tradycyjne kluski śląskie wpisane są na listę polskich produktów tradycyjnych aż dwóch województw: śląskiego i opolskiego.
Tradycyjne kluski śląskie: szczypta historii
Bogata w smaki i tradycje kuchnia śląska to jedna z najciekawszych kuchni regionalnych w Polsce. Jedną z potraw, tworzących niepowtarzalany śląski bukiet smaków są kluski śląskie, występujące też czasem jako kluski biołe, guminowe albo gumionyme, gumiklyjzy czy kartofelmelklezy. Zanim jednak zdradzimy, jak zrobić kluski śląskie, poznajmy najpierw ich historię.
Ziemniaki, czyli główny składnik klusek śląskich, pojawiły się w Polsce pod koniec XVII wieku. Początkowo nie wzbudzały zaufania; obawiano się, że są trujące. Rozpowszechniły się ponad 150 lat później, przy okazji klęski głodu pustoszącej niemal całą Europę. Wtedy dopiero okazało się, że ziemniak w uprawie jest mało wymagający i dobrze rośnie nawet na słabej jakościowo ziemi.
Zastosowanie poczciwego kartofla szybko poszerzało się. Przetworzone ziemniaki świetnie sprawdzały się jako pasza zwierząt, składnik krochmalu oraz spirytusu. Łatwe w przygotowaniu i dobre w smaku, zaczęły skutecznie wypierać ze stołów kasze, groch i chleb. Podawano je więc pod coraz to nowymi postaciami - w tym także jako kluski śląskie.
Zasmakuj tradycyjnych klusek śląskich w mistrzowskim wydaniu! Skorzystaj z oferty Tygodnia Kuchni Polskiej, sprawdź mapę restauracji i zarezerwuj swój pakiet w promocyjnej cenie.
Ciasto na kluski śląskie - sekrety perfekcyjnego smaku
Gładka i lśniąca faktura, sprężysta konsystencja - właśnie takie powinno być idealne ciasto na kluski śląskie. Biało-kremowy kolor kluski wiele powie nam o gatunku ziemniaka, jaki został użyty do przygotowania ciasta. Kluska śląska o barwie żółtej albo jasno-żółtej wskaże, że gospodyni do jej wykonania użyła dodatkowo jajka.
Czytaj więcej: Przepisy na dania z dyni
Wielkość pojedynczej kluski śląskiej bywa sprawą dyskusyjną. Tradycyjny przepis na kluski śląskie wskazuje, że gospodynie kulały (ze śląskiego: toczyły) kluski sporej wielkości - podawano je zwykle w proporcji czterech sztuk na osobę. Dziś ciasto na kluski śląskie dzielone jest przed ugotowaniem na znacznie mniejsze porcje. Przyjmuje się, że tradycyjne kluski śląskie mają ok 4-5 cm szerokości i 2,5 cm wysokości.
To, co wyróżnia kluski śląskie na tle innych tradycyjnych wyrobów z ziemniaka, to zgrabna i apetyczna dziurka. Niewielkie wgłębienie w cieście gospodyni wykonuje palcem lub łyżką przed ugotowaniem. Tak jak porowate makarony włoskie chłoną sos, spijając go całą swą powierzchnią, tak i rozkosznie wyglądająca dziurka w klusce śląskiej aż zachęca do polewania sosem. Dzięki temu miękkie, zwarte kluseczki o delikatnym zapachu mleka i ziemniaków prezentują się na talerzu jeszcze bardziej urokliwie.
Jak zrobić kluski śląskie: przepis idealny
Kluski śląskie z sosem to na wielu śląskich stołach propozycja obiadu na co dzień, ale też od święta. Wesela, komunie, chrzciny - menu na rodzinne biesiady nie może obejść się bez tej obowiązkowej pozycji. W wydanym w 1963 roku opracowaniu etnograficznym “Stare i Nowe Siołkowice, cz. I, Konsumpcja spożywcza” autorzy wspominali: “Wesele, na którym brakuje tej potrawy, uważa się za biedne”.
Przepis na kluski śląskie od zawsze przekazywany był z pokolenia na pokolenie, dzięki czemu potrawa przetrwała wieki w niemal niezmienionej formie. Do dziś kluski śląskie i pierogi uważane są za typowe polskie jedzenie, a fraza “kluski śląskie przepis” jest jedną z najczęściej wyszukiwanych, bez względu na region.
Zobacz też: Gotowanie na parze – zalety i pomysły
Jeśli i Ty chcesz wiedzieć, jak się robi kluski śląskie samodzielnie w domu, przepis w wersji podstawowej jest banalnie łatwy do zapamiętania. Wystarczą ugotowane ziemniaki, które po wystudzeniu przeciśniemy przez praskę oraz mąka ziemniaczana, dodana do rozdrobnionych ziemniaków w proporcji 1:4 (na 1 kilogram ziemniaków używamy 250 g mąki). Ciasto zbyt rzadkie zagęszczamy większą ilością mąki, zbyt solidne natomiast rozrzedzamy jajkiem. Teraz tylko odrobina soli do smaku - i już można mieszać składniki, by formować ciasto w kulki, w każdej przed gotowaniem robiąc palcem lub łyżeczką mały dołek.
Ile gotować kluski śląskie - triki i porady
Jak się robi kluski śląskie wiedzą dziś nie nie tylko gospodynie ze Śląska, ale i z całej Polski. Jednak by przygotować kluski śląskie z sosem w sposób idealny, pamiętać trzeba kilka podstawowych wskazówek.
Po pierwsze - bardzo ważne jest osuszenie ziemniaków przed ich utłuczeniem. Mokre ziemniaki sprawią, że ciasto na kluski śląskie rozpłynie się w trakcie gotowania. Kolejna sprawa to zachowanie właściwych proporcji przy dodawaniu mąki ziemniaczanej. Jeśli będzie jej za dużo, kluski stracą swoją sprężystość i zmienią w gumową masę, trudną do przełknięcia.
Przy formowaniu klusek warto zwliżyć dłonie wodę - dzięki temu ciasto będzie łatwiejsze do formowania. A ile gotować kluski śląskie? Zasadniczo nie dłużej niż 2-3 minuty, oczywiście w osolonej wodzie. I ostatnia rada tradycyjnych śląskich pań domu: ważne jest nie tylko to, jak się robi kluski śląskie, ale także - ile ich sztuk się przygotowuje. Zrobienie parzystej liczby klusek to zły znak, dlatego przed zakończeniem kulania upewnijmy się, że mamy na stole ich nieparzystą liczbę!
Kluski śląskie z sosem czy masełkiem?
Kluski śląskie lubią na talerzu towarzystwo. Potwierdzają to autorzy hasła “kluski śląskie” z Listy produktów regionalnych, wspominając że “pełnię smaku osiągają one podane z sosem mięsnym (np. z rolad) lub ze stopionym masłem albo boczkiem”.
Na wspomnianej Liście znajdziemy również tradycyjny zestaw dań niedzielnego obiadu na Śląsku, rozpowszechnionego kiedyś i bardzo popularnego po dziś dzień: “W tygodniu różnie bywało, ale za to w niedzielę obiad gromadził wokół stołu całą rodzinę, niekiedy i trzy pokolenia. Na niedzielny obiad zawsze podawano i do dziś w rodzinach śląskich podaje się rosół z makaronem (nudelzupa), śląskie kluski (kluzek białych, na kere godomy tyż guminklyjzy) polane sosem, rolada (rolado i zołza ku niyj) i czerwona kapusta (szałot z modryj kapusty)”. Nie trzeba być Ślązakiem, by nabrać apetytu na tak wyśmienicie brzmiący obiad!
Partnerzy Festiwalu
